Jan van Wagensveld (1754-1796)

Jan van Wagensveld (Wagensfeld), van beroep timmerman, werd geboren in Scherpenzeel (“in den Holevoet”) als zoon van Derk (Dirck) (van) Wagensveld (Wagensfeld) en Clara van den Toorn. Hij werd op 1 januari 1754 aldaar gedoopt[1]. Jan is overleden in Amsterdam (“Tuynstr(aat). Bij de Prinsegragt”) en werd op 17 juli 1796 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[2].

jan-van-w(Afbeelding 1)

Jan trouwde op 3 augustus 1784 in Amsterdam (Nieuwe Kerk)[3] met Jaukje (Jaapie/ Jaabjen) (Egberts) Adolfs (Dolfs), geboren in Meppel, gedoopt op 20 maart 1760 aldaar[4], dochter van Egbert Adolfs (Dolfs) en Zwaantje (Swaentje) Japiks (Jacobs). Jaukje is overleden in Amsterdam (“Tuyn str(aat).”) en werd op 24 april 1796 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[5].

2017-06-09(Afbeelding 2)

Voor het aangaan van zijn huwelijk had Jan toestemming nodig van zijn vader. Blijkbaar was vader Dirck niet in de gelegenheid de huwelijksvoltrekking bij te wonen en gaf hij daarom schriftelijk toestemming. Of hij ooit kennis had gemaakt met zijn aanstaande schoondochter is maar de vraag. Haar achternaam kende hij in ieder geval niet. Dit gold overigens ook voor Egbert Adolf en Swaantje Jacobs (de ouders van Jaukje (Jaabjen)) die op 8 juli 1784, door middel van een schrijven van ds. Stein van Meppel, huwelijkstoestemming gaven[6].

Huwelijksconsent(Afbeelding 3)

Op 2 oktober 1777 was Jan, samen met een aantal andere inwoners van Scherpenzeel, waaronder zijn vader Dirk, zijn ooms Pieter Dixkes, Jan Renes en Hendrik van Wagensveld en zijn neef Jan Jacob van Beek, mede ondertekenaar van een brief aan de heer van Scherpenzeel. Hij wordt in deze brief bedankt voor het aanstellen van dominee Rojaarts tot predikant van Scherpenzeel (Huis Scherpenzeel, 1434-1926).

De eerste gezamenlijke vermelding van Jan (Jan van Waagevet) en Jaukje (Japie Dolfs) dateert nog van voor hun trouwen. Zij waren op “Hemelsv: dag” (“den 20Ste Maij”) 1784 in de Noorderkerk in Amsterdam getuige bij de doop van Antonie Baarens, zoon van Antonie Baarens (Baren(d)s) en Vrouje (Vrouwtje) Jansen.

Jan werd op 25 april 1786 poorter (burger) van de stad Amsterdam. Jan had geen bijzonder recht op het poorterschap[7] en moest er dus voor betalen. Hij werd ingeschreven in het “Gekogte Poorters Boek”: “Jan van Wagesveldt, van Scherpenzeel, Timmerman.”. Deze inschrijving werd overgenomen in het Generaal Poorterboek: “Wagesvelt (Jan van) van Scerpenzeel. Timmerman heeft voldaan” (Poorterboeken Amsterdam, 1584-1812).

Poorterboek(Afbeelding 4)

Op 21 oktober 1791 was Jan getuige bij de huwelijksaangifte van Steven Companje, zijn aangetrouwde neef: “Steven Companje, van Avezaat by Thiel. gerefd: oud 26 Jaren, op de brouwersgragt bij de Spiegel Straat, Ouders dood; gead: met Jan Wagesvelt, in de tuin Straat bij de prinsegragt[8]”. Steven trouwde met Dirkje Rennes, de dochter van Jan Renes en Lubberta Hendrina van Wagensveld.

Zijn vrouw Joukje was getuige bij de huwelijksaangifte van Alida Rennes, een andere dochter van Jan Renes en Lubberta Hendrina van Wagensveld. Zij ging op 27 maart 1795 in Amsterdam in ondertrouw met Christoffel Hibbe: “Alida Rennes, van Scherpenzeel gerefd. oud 21 Jaren, in de tuin Straat bij de prinsengt ouders doot. gead: met Joukje Adolfs woont als boven[9].”

Een laatste vermelding van Jan is terug te vinden in de “Maandelyksche Nederlandsche Mercurius ses en zeventigste deel MDCCXCVL”. Onder het kopje “Naamlyst der Overleedenen die Begraven zyn binnen Amsterdam sedert den 17 July 1796. voor zo verre men dezelve heeft kunnen bekomen” wordt hij genoemd: “Zondag den 17 July 1796. Jan van Wagensveld. K.K.H.[10]” (Maandelykse Nederlandsche Mercurius, 1796).

Jan en Jaukje kregen zes kinderen, waarvan er vijf jong zijn overleden. Van de kinderen bereikte alleen Egbart de volwassen leeftijd. Hij is echter nooit getrouwd. Dat heeft tot gevolg dat er verder geen nageslacht is van Jan en Jaukje

  1. Dirk van Wagensveld (Wagesvelt), gedoopt op 30 januari 1785 in Amsterdam (Westerkerk)[11]. Dirk is overleden in Amsterdam (“Tuinstr(aat).”) en werd op 6 september 1785 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[12].Dirk van Wagensveld (Wagensvelt), gedoopt op 4 maart 1787 in Amsterdam (Westerkerk)[13]. Dirk is overleden in Amsterdam (“Tuinstr(aat).”) en werd op 20 maart 1787 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[14].
  2. Egbart (Egbert) van Wagensveld (Wagensvelt), gedoopt op 23 maart 1788 in Amsterdam (Noorderkerk). Egbart is overleden op 15 september 1831 in Semarang (Nederlands-Indië).
  3. Claara van Wagensveld (Waagensveld), gedoopt op 4 december 1791 in Amsterdam (Oudezijdskapel)[15]. Claara is overleden in Amsterdam (“Tuinstr(aat).”) en werd op 5 maart 1794 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[16].
  4. Ariaanie van Wagensveld (Worgenveld), gedoopt op 6 juli 1794 in Amsterdam (Westerkerk)[17]. Ariaanie is overleden in Amsterdam (“Tuinstr(aat).”) en werd op 17 juli 1794 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[18].
  5. Jacob van Wagensveld (Wagensvelt), geboren op 11 april 1796 in Amsterdam, gedoopt op 27 april 1796 aldaar (Noorderkerk)[19]. Jacob is overleden in Amsterdam (“Tuynst(raat).”) en werd op 12 juni 1796 aldaar begraven (Karthuizer Kerkhof)[20].

Aantekeningen

[1] Inschrijving in het doopregister: ”den 1 dito Jan, Sone van Derck van Wagensfeld en Klara van den Toorn. wonen in den Holevoet”.

[2] Hendrik Knuijsting gaf op 15 juli 1796 het overlijden van Jan aan bij het stadsbestuur. Hij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Jan overleed aan de gevolgen van een zware koorts. Inschrijving in het begraafregister: “17 – Jan Van Wagensveld Tuynstr”.

[3] Inschrijving in het ondertrouwregister (Amsterdam (Kerk) | 16 juli 1784): “Jan van Wagensvelt van Scherpenzeel Gerefor: oud 28 jaar in de Egelantiers zijn vader Dirk van Wagensvelt te Scherpenzeel (en) Jaukje Egberts Adolfs, van Meppel Gerefor: oud 24 Jaar op ’t Rockin haar vader Egbert Adolf woont te Meppel.” Ondertekening: “Jan van Wagesvelt” en “+”.

[4] Inschrijving in het doopregister: “20 Egbert adolfs, en Zwaantje Japiks (he)t. k(ind). Japikje Jawkje de vad(er). Get(uige). Gep(resenteer)t. door dirkje Lamberts”.

[5] Hendrik Knuijsting gaf op 23 april 1796 het overlijden van Joukje aan bij het stadsbestuur. Zij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. In de gaarder wordt verder aangetekend dat Joukje kraamvrouw was. Inschrijving in het begraafregister: “24 – Joukje Adolfs HV (huisvrouw) van Jan van Wagenveld Tuyn str.”

[6] “L.S.! Egbert Adolf en Swaantjen Jacobs Ehel. hebben als ouders van Jaabjen Egberts Adolfs aan mij ondergeschrevenen verklaart volkomen toestemming te geven aan gemelde Hun Dochter om zich met Jan …… wonende te Amsteldam in den Echt te begeven. Gegeven te Meppel d. 8 July 1784”.

[7] Er waren drie manieren om poorter te worden: Je werd geboren als de zoon van een poorter, je kocht het poorterschap of je trouwde met een poortersdochter. Jan betaalde voor zijn poorterschap.

[8] Met: “Dirkje Rennes, van Scherpenzeel. gerefd: oud 26 Jaren op de kijzersgragt over de Oude commedie. gead: met const van haar vader Jan Rennes woont als boven”.

[9] Met “Christoffel Hibbe van Nustad in ’t Hannov. geref. Oud 30 Jaren, in de Nes in de Vergulde Kruyk. ouders dood. gead: met Christiaan Vietor. woont als boven.” Wel aardig om te vermelden is dat Christaan (Christian Hendrik) Viëtor, de getuige van Christoffel, later trouwde met Adriana (Ariaantje) Wolfswinkel. Zij was de dochter van Reijnier Wolfswinkel en Grietje Timmer en dus een halfzus van de grootmoeder van Alida, Clara van den Toorn.

[10] K.K.H. is de afkorting van Karthuizer Kerk Hof.

[11] Predikant: ds. Filips Serurrier. Getuigen zijn de beide grootvaders Dirk van Wagesvelt en Egbert Adolfs.

[12] Lammertje Masman gaf op 5 september 1785 het overlijden van Dirk aan bij het stadsbestuur. Hij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Dirk overleed aan stuipen (“St”). Inschrijving in het begraafregister: “6 | Dirk (?) | Dirk van Wagesveld | Tuinstr.”

[13] Predikant: ds. Herman Hubert. Getuigen: Zijn grootouders Dirk van Wagensvelt en Klaartie van der Tooren.

[14] Jan van Wagesfelt (zijn vader) gaf op 19 maart 1787 het overlijden van Dirk aan bij het stadsbestuur. Hij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Inschrijving in het begraafregister: “20 | Dirk (?) | Dirk van Wagesveld | Tuinstr.”

[15] Predikant: ds. Henricus Hoffmann. Getuige: Chrisje Roellofs.

[16] Jan van Wagesveld (haar vader) gaf op 4 maart 1794 het overlijden van Claartje aan bij het stadsbestuur. Zij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Claartje overleed aan de pokken, zo blijkt uit het register. Inschrijving in het begraafregister: “5 | Jan | Claartje van Wagesveld | Tuinstr.”

[17] Predikant: ds. Petrus Haack. Getuigen: Jan Hendrik Kochmeijer en Klasina van Kügenoord (Klaasjen van Kraaijenoord). Vader genaamd Jan van Worgenveld, moeder Jouwke Adoolfd.

[18] J: van Wagensveld (haar vader) gaf op 17 juli 1794 het overlijden van Ariaantje aan bij het stadsbestuur. Zij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Ariaantje overleed aan “Stuypen”, zo blijkt uit het register. Inschrijving in het begraafregister: “17 | Jan | Arriaantje Wagensveld | Tuinstr.”

[19] Inschrijving in het doopregister: “Jacob te Amsterdam geboren dn 11 April Ao 1796”. Predikant: ds. Ysbrandus Hoefhamer. Getuigen: Christoffel Huebers en Alieda Rennes. Alieda was een nicht van vader Jan, een dochter van Jan Renes en Lubberta Hendrina van Wagensveld.

[20] Jan Nijhoff gaf op 12 juni 1796 het overlijden van Jacob aan bij het stadsbestuur. Hij werd in het register (de gaarder) van de belasting (impost) op het begraven ingeschreven in de klasse van de onvermogenden. Inschrijving in het begraafregister: “12 | Jan | Jacob van Wagensveldt | Tuynst.”

Bronnenlijst (Afbeeldingen)

  • Afbeelding 1: Handtekening Jan van Wagesvelt: Ondertrouwregister Amsterdam (1565-1811). Inschrijving Jan van Wagensvelt en Jawkje Egberts Adolfs. Amsterdam: Stadsarchief Amsterdam (stadsarchief.amsterdam.nl).
  • Afbeelding 2. (1784, juli 16). Ondertrouwregister Amsterdam (1565-1811). Inschrijving Jan van Wagensvelt en Jaukje Egberts Adolfs. Amsterdam: Stadsarchief Amsterdam (stadsarchief.amsterdam.nl).
  • Afbeelding 3. (1784, juli 19). Ondertrouwregister Amsterdam (1565-1811) (Bijlagen). Huwelijksconsent voor Jan van Wagensveld. Scherpenzeel: FamilySearch.org via Zoekakten.nl.
  • Afbeelding 4. (1786, april 25). Archief van de Burgemeesters: Poorterboeken (1584-1812). Inschrijving Aris van Wagensveld in het Gekochte Poorterboek. Amsterdam: Stadsarchief Amsterdam (stadsarchiefamsterdam.amsterdam.nl).

Bronnenlijst (Specifieke bronnen)

  • Huis Scherpenzeel. (1434-1926). Vermelding in het archief van de familie van het Huis Scherpenzeel. Inleiding: In de getypte inventaris uit 1934 bevindt zich geen inleiding op dit archief, maar alleen de volgende veelzeggende tekst: ‘Beschrijving van een collectie stukken, welke zich bevonden in een ijzeren trommel en in de muurkast in de achterkamer op het Kasteel Scherpenzeel.’Scherpenzeel: Archief Huis Scherpenzeel (Gelders Archief (0430): http://www.geldersarchief.nl).
  • Maandelykse Nederlandsche Mercurius. (1796). (Volume 36). Vermelding van Jan van Wagensveld. Bernardus Mourik (Gedigitaliseerd door Google Books (2014)).
  • Poorterboeken Amsterdam. (1584-1812). Archief van de Burgemeesters: Poorterboeken. Stadsarchief Amsterdam (stadsarchief.amsterdam.nl).