Dirk (van) Wagensveld (Wagesveld), van beroep militair, geboren op 16 maart 1793 in Scherpenzeel (“in ’t Dorp”), gedoopt op 24 maart 1793 aldaar (getuige was zijn moeder Metje Verhaar), zoon van Willem (van) Wagensveld (Wagensfeld) en Metje Hendriks Verhaar (van de Haar/ van Ginkel). Dirk is overleden op 30 mei 1826 in Soerakarta (Nederlands-Indië).
Er is niet zo heel veel bekend over Dirk. Van de kinderen van zijn ouders bereikten alleen hij en zijn zus Klaara de volwassen leeftijd. Zijn vader overleed toen hij drie jaar oud was. Daarna blijft het stil rondom Dirk. Toen zijn moeder in 1823 overleed was hij nog in leven. Dit blijkt uit haar memorie van successie (een verklaring ten behoeve van de heffing van de erfrechtbelasting). Behalve dat zijn naam wordt genoemd, wordt verder niets over hem geschreven. Geen woonplaats, geen beroep, niets (Memories van Successie (Gelderland), 1818-1927).
Waar ik later achter kwam is dat Dirk Wagensveld, laatst woonachtig in Scherpenzeel en aldaar geboren op 15 maart 1794, zoon van Willem Wagensveld en Mietje Hendrikse, op 5 januari 1814 als “Hussaar” in dienst trad bij de 3e Compagnie van het Regiment Huzaren No. 6. Dit regiment is ook bekend onder de naam “de Huzaren van Boreel” of “de Blauwe Huzaren”. Uit het stamboek blijkt dat Dirk op 20 april 1820 werd gepasporteerd wegens volbrachte dienst (Stamboek Regiment Huzaren No. 6, 1814).
Interessanter is de aantekening in het stamboek waaruit blijkt dat Dirk in 1815 mee ten strijde trok tegen Frankrijk. Uit het register van gratificaties voor deelname aan de slag bij Waterloo blijkt dat Dirk, als huzaar bij het eerder genoemd regiment, betrokken is geweest bij deze slag. Voor zijn deelname ontving hij een gratificatie (Waterloo Gratificaties, 1815).
Nadat hij aan de dienstplicht heeft voldaan, is Dirk op één of andere manier van het rechte pad geraakt en in de gevangenis terecht gekomen. Dit blijkt uit een nieuwe inschrijving voor militaire dienst (Stamboek Algemeen Depot der Landmagt No. 33, 1825-1826). Dirk ruilde zijn gevangenisstraf in voor militaire dienst. Misschien kreeg hij dit “voorrecht” op grond van zijn relevante militaire opleiding en ervaring.
In het stamboek wordt het volgende bij Dirk aangetekend: “Wanneer en op welke wijze bij het Korps gekomen en omschrijving van zijn aangegaan accoord.”) “Op den 2 July 1825 aangekomen uit de Straf gevangenis te Arnhem zijnde bij Z Ms dispositie vanden 2 Juny 1825 N151 geaboleerd en op den 27 January 1825 geëngageerd als Soldaat voor den Kolonialen dienst. Zonder handgeld voor den tijd van zes Jaren boven en behalve twee Jaren en acht maanden welke hij nog geconfineerd had moeten blijven diensttijd Expireert den 4 October 1833%”.
In juli 1825 werd Dirk als militair uitgezonden voor Indische dienst: “Wanneer en op welke wijze afgegaan:” “Idem geëmbarqueerd” (“Op den 20en July 1825, geëmbarqd aan boord van het Schip Middelburg bestemd naar de O.I.”).
Over de verrichtingen van Dirk in Nederlands-Indië is verder niets bekend, maar lang heeft hij niet kunnen genieten van zijn (betrekkelijke) vrijheid. Dirk is feitelijk nog geen jaar in dienst geweest, want in 1826 overleed hij op 33-jarige leeftijd in Soerakarta. In het overlijdensregister van Soerakarta werd in 1826 een voornaamloze militair met de achternaam Wagensveld ingeschreven. Dirk was op dat moment de enige Wagensveld in militaire dienst in Nederlands Indië (Etmans, M. & W., 2015).
Bronnenlijst
- Etmans, M. & W. (2015). Burgerlijke Stand Nederlands-Indië. Genealogisch onderzoeksbureau Roosje Roos (www.roosjeroos.nl).
- Memories van Successie (Gelderland). (1818-1927). Alle kantoren. Een Memorie van Successie is een overzicht van bezittingen en schulden van een overledene en de verschuldigde successierechten (erfbelasting). In een memorie van aangifte moesten de erfgenamen van een overledene aangifte doen van het vermogen van een overledene (erfenis). Een belastingambtenaar stelde op basis hiervan de Memorie van Successie op. Gelders Archief (www.geldersarchief.nl).
- Stamboek Algemeen Depot der Landmagt No. 33. (1825-1826). Inschrijving Dirk Wagensveld. FamilySearch.org via Zoekakten.nl.
- Stamboek Regiment Huzaren No. 6. (1814). Inschrijving Dirk Wagensveld. FamilySearch.org via Zoekakten.nl.
- Waterloo Gratificaties. (1815). Vermelding in het register van Waterloo gratificaties. In aanmerking voor de gratificatie kwamen alle militairen die, onder bevel van de Hertog van Wellington, betrokken waren bij de veldslagen van 15 t/m 18 juni 1815, bij de blokkades en belegeringen in Frankrijk of die zich in Frankrijk bij het geallieerde leger hadden gevoegd vóór 7 juli 1815. Als een militair de strijd niet overleefde hadden de erfgenamen recht op het geldbedrag. Stadsarchief Amsterdam (stadsarchief.amsterdam.nl).