Berend(t) Berend(t)sen Bouwhui(j)s[1]·[2]·[3]·[4], van beroep arbeider/ dagloner/ landbouwer, geboren op 8 september 1782 in Ede (“op Kernhem”)[5]·[6], zoon van Berendt Evertze Bouwhuijs en Gerritje (Gaartje) Berendtze van Harten. Berendt is overleden op 22 februari 1853 in Barneveld (“in de buurtschap Kallenbroek”)[7].
Berendt trouwde (I) op 30 maart 1820 in Barneveld[8]·[9] met Knelia (Cornelia) Gerrits Bronkhorst[10]·[11]·[12]·[13], van beroep bouwvrouw, geboren in Ede (Ederveen (“in ’t Ederveen”)), gedoopt op 10 september 1763 in Renswoude, dochter van Gerrit Cornelissen (van de) Nap en Teunisje Teunisse. Knelia is overleden op 18 maart 1829 in Barneveld (“in de buurtschap Kallenbroek”).
Berendt trouwde (II) op 15 oktober 1830 in Barneveld met Teunisje (Jacobsen) Broekhuis (Broekhuizen)[14], geboren op 28 december 1787 in Garderen (“in ’t Garderbroek”), dochter van Jacob (Janszen) Broekhuis en Geurtje Hendriks (Woudenberg). Teunisje is overleden op 1 juli 1843 in Barneveld (Buurtschap “Kallenbroek”).
Aantekeningen
[1] Berend Berendsen, landbouwer te Barneveld, liet in 1812 in Barneveld “Bouwhuis” als achternaam registreren (Register van Naamsaanneming Barneveld, 1812). Hij plaatste de volgende handtekening onder zijn huwelijksakte: “B B Bouwhuijs”.
[2] Berend verkocht in 1818, samen met zijn broers en zusters, aandeel in vijf morgen hooiland, gelegen onder Wageningen, genaamd “de Ossenkamp”, en hun aandeel in een perceel hooiland en heetveld in de “Eder Meije” onder Ede aan mede-eigenaar Hendrik Jochemsen (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1818).
[3] Alle veehouders in Barneveld betaalden belasting voor het veefonds. Mocht er een besmettelijke ziekte uitbreken onder het vee, dan kregen zij uit dit fonds een financiële compensatie voor de geleden schade. Berend wordt in alle drie de jaren die het register beslaat (1827, 1828 en 1829) genoemd. Hij woonde in het buurtschap Kallenbroek (1827 en 1828) en later in het buurtschap Esveld (1829). Berend bezat alle drie de jaren twee runderen (Belasting voor het Veefonds, 1827-1829).
[4] Barend wordt genoemd als belastingplichtige in het register “belasting op het gemaal” van de jaren 1826, 1827, 1828 en 1829. Hij was, zo blijkt uit het register, van beroep landbouwer/ arbeider. Berend woonde in het buurtschap Kallenbroek (huisnummer 264). Hij betaalde voor vier personen belasting (Belasting op het Gemaal, 1825-1828).
[5] Zoals blijkt uit het Edese doopregister werd Berend geboren op Kernhem. Het is zeer waarschijnlijk dat hij geboren werd op de boerderij “Bouwhuis”. Deze boerderij was gelegen op het grondgebied van het landgoed Kernhem. Daarin zou ook een logische verklaring liggen voor Berend’s keuze van zijn achternaam. De boerderij Bouwhuis, die inmiddels de monumentenstatus heeft, is nog terug te vinden aan de Kernhemseweg in Ede (Monumentenregister Ede, 2015).
[6] Berendt werd op 15 september 1782 in Ede gedoopt.
[7] Uit de memorie van successie (een verklaring ten behoeve van de heffing van de erfrechtbelasting) blijkt dat Berend voor 5/8 deel eigenaar was van de boerderij “De Zandsteeg” in het buurtschap Kallenbroek (Memories van Successie (Gelderland), 1818-1927).
[8] De huwelijkse voorwaarden werden op 11 maart 1820 vastgelegd (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1820).
[9] Berend trouwde blijkbaar bij Knelia in. Zoals blijkt uit het bevolkingsregister van Barneveld woonden zij ook aan “de Sandsteeg”. Ze woonden dicht bij de broer van Knelia. De (Nieuwe) Lors, waar haar broer Jan woonde, grensde, uitgaande van de oplopende nummering in dit register, aan de Sandsteeg (Bevolkingsregister Barneveld, 1827).
[10] Knelia trouwde eerder op 31 maart 1805 in Barneveld met Jan Evertsen van Essen, van beroep landbouwer, geboren in Garderen (“Essen”), gedoopt op 23 januari 1729 aldaar, zoon van Evert Elbertsen en Evertjen Jans. Jan is overleden op 9 januari 1819 in Barneveld (“in het huis No. Twee Honderd Vier en Zestig”).
Inschrijving in het trouwregister: “Jan Evertsen van Esse, Weduwenaar van Gerritje Hendriks oud 65 Jaar geb: onder Garderen en wonende onder Barneveld (en) Cornelia Gerrits J:D: oud 42 Jaar geb: onder Ede en wonende onder Barneveld.
Jan trouwde eerder op 15 oktober 1756 in Garderen met Gerritien Hendriks, geboren in Garderen (“Stroe”), gedoopt op 18 mei 1732 aldaar, dochter van Henderijck Woutersen en Annetien Lubbers. Gerritien is overleden op 15 mei 1801 in Barneveld.
Jan was, zoals blijkt uit zijn memorie van successie (een verklaring ten behoeve van de heffing van de erfrechtbelasting), voor de helft eigenaar van het erf en goed “Klein Bieller” in de buurtschap Callenbroek (welke uitgaande van de akte werd geveenpacht door zijn zoon Hendrik Jansen van Essen) en vol eigenaar van het erf en goed “de Zandsteeg” (waar hij uitgaande van de akte zelf woonachtig was) (Memories van Successie (Gelderland), 1818-1927).
“Jan Evertsen, bouwman aan de Sandsteeg”, liet in 1812 in Barneveld “van Essen” als achternaam registreren (Register van Naamsaanneming Barneveld, 1812).
Na het overlijden van Jan werd de boedel gescheiden. Cornelia had recht op een zesde part. De andere parten werden verdeeld onder de kinderen en kleinkinderen van Jan (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1819). Kort daarna werden in het sterfhuis enige roerende goederen verkocht (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1819). Op 28 februari 1820 werd nog een extract geregistreerd van het testament van Jan Evertsen (14 november 1806), opgemaakt door notaris Voskuijl te Amersfoort (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1820).
[11] In de huwelijksbijlagen die werden toegevoegd aan de huwelijksakte van het tweede huwelijk van Knelia, wordt de relatie tussen Knelia en haar ouders nadrukkelijk bevestigd. Zo werd er een bewijs van begraven van haar vader toegevoegd, aangevuld met een verklarende akte van bekendheid. Daaruit blijkt dat “Gerrit Nabb”, zoals hij in het register wordt genoemd, dezelfde persoon is als “Gerrit Knelisse”, zoals hij bij de doopinschrijving van Knelia wordt genoemd.
[12] In de overlijdensakte van haar eerste man wordt zij “van de Veenhuizen” genoemd. Hoe Knelia er later toe kwam de naam Bronkhorst te gaan voeren, is niet bekend.
[13] In 1820 bezwaarden Cornelia en Berend hun boerderij “de Zandsteeg” met een hypotheek van vierhonderd gulden. Zij sloten deze hypotheek af bij Cornelis van ’t Land uit Amsterdam (Mey Mettenbrinck, (notaris) H., 1820).
[14] Teunisje trouwde eerder op 21 januari 1816 in Garderen met Jan (Hendriksen) van de Stroet, van beroep boerenknecht/ landbouwer, geboren op 26 januari 1789 in Voorthuizen, zoon van Hendrik (Janzen) van de Stroet en Breunisje Hendriks. Jan is overleden op 11 december 1827 in Barneveld (Voorthuizen (Dorp)).
Bronnenlijst (Specifieke bronnen)
- Belasting op het Gemaal. (1825-1828).Belasting op het gemaal hield zoveel in dat er belasting werd geheven op het gemaal. Dit was het gewas dat aan de plaatselijke molenaar werd aangeboden ter bewerking). Gemeentearchief Barneveld (www.barneveld.nl/ gemeentearchief).
- Belasting voor het Veefonds. (1827-1829).Deze belasting was feitelijk een verzekering. Mocht er een besmettelijke ziekte uitbreken onder het vee, dan kregen de veehouders uit dit fonds een financiële compensatie voor de geleden schade. Gemeentearchief Barneveld (www.barneveld.nl/ gemeentearchief).
- Bevolkingsregister Barneveld. (1827). Vermelding in het Bevolkingsregister van Barneveld van het jaar 1827. In het gemeentearchief bevindt zich een boekje waarin de huisnummers en bewoners uit 1827 zijn vermeld. Het werd hoogstwaarschijnlijk samengesteld door Hendrik Bouwheer (1842-1909), gemeentebode en dorpshistoricus. Dit boekje is opgemaakt aan de hand van een bevolkingsregister uit de periode 1827-1832 en kan als het eerste ‘ bevolkingsregister’ worden beschouwd. Gemeentearchief Barneveld (www.barneveld.nl/ gemeentearchief).
- Memories van Successie (Gelderland). (1818-1927). Alle kantoren. Een Memorie van Successie is een overzicht van bezittingen en schulden van een overledene en de verschuldigde successierechten (erfbelasting). In een memorie van aangifte moesten de erfgenamen van een overledene aangifte doen van het vermogen van een overledene (erfenis). Een belastingambtenaar stelde op basis hiervan de Memorie van Successie op. Gelders Archief (www.geldersarchief.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1818, maart 2). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Verkoopakte OG. Verkoop onroerend goed door o.a. Berend Berendsen Bouwhuis. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1819, februari 11). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Boedelscheiding. Scheiding van de boedel van Jan Evertsen en Cornelia Gerritsen. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1819, maart 2). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Verkoopakte R.G.. Verkoop roerend goed door de erven van Jan Evertsen. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1820, februari 28). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Testament. Registratie extract testament Jan Evertsen. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1820, maart 11). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Huwelijksvoorwaarden. Registratie van de huwelijksvoorwaarden tussen Berend Bouwhuis en Cornelia Gerritsen. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Mey Mettenbrinck, (notaris) H.. (1820, oktober 6). Notarieel archief Ede/ Barneveld. Hypotheekakte. Registratie hypotheek ten laste van Cornelia Gerritsen en Berend Bouwhuijs. Barneveld: Gemeentearchief Ede en Gemeentearchief Barneveld (www.archieval.nl).
- Register van Naamsaanneming Barneveld. (1812, oktober 9). Jan Evertzen laat de achternaam “van Essen” registreren. Barneveld: Gemeentearchief Barneveld (www.barneveld.nl/gemeentearchief).
- Register van Naamsaanneming Barneveld. (1812, november 4). Berend Berendsen laat de achternaam “Bouwhuis” registreren. Barneveld: Gemeentearchief Barneveld (www.barneveld.nl/gemeentearchief).
- Monumentenregister Ede. (2015). Vermelding van boerderij Bouwhuis. Gemeente Ede (www.ede.nl).